AYRICA
DR. SELMAN DEMİRCİ
ahengerselman@hotmail.com
ŞARBON
Akçaabat’ta Çolaklı Mahallesinde kestikleri kurban etinden yiyen bazı kişiler ellerinde çıkan yaralar (lezyon) nedeniyle hastaneye başvurdu. Burada kan örnekleri alınan kişilerin tahlilleri şarbon şüphesiyle kesin sonuç için Ankara’daki Hıfzıssıhha Merkezine gönderildi.
Hekimlik mesleğimiz gereği konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler paylaşarak bir duyarlılık sağlamak istedim.
Şarbon, ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel zoonotik bir enfeksiyon... “Çoban çıbanı, karakabarcık” gibi isimlerle biliniyor... İhbarı zorunlu A grubu hastalıklar arasında yer almakta... En eski hastalıklardan biri olup etkeni Bacillus anthracis isimli mikroorganizma…
Şarbon dünyada gittikçe azalan enfeksiyon hastalıklarından biri. Henüz tamamen eradike edilememiştir. Bu hastalık bazı Latin Amerika, Afrika ve Asya ülkelerinde endemik olarak görülmektedir, ülkemizde de endemik olarak görülen bir hastalıktır. Görülme sıklığı gittikçe azalmasına rağmen özellikle İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde daha sık görülmektedir. Yılın her mevsiminde görülebilir. Ancak sıcak ve kurak aylarda hayvan ve insan şarbonu daha fazla görülmektedir.
Şarbon hastalığı bir mera hastalığıdır. Hayvanlar merada otlarken enfekte olurlar. Yağışın az olduğu ve kurak geçen yıllarda hayvanlarda şarbon hastalığı daha sık görülmektedir. Ölen hayvanlar yeni alanları kontamine ederler. Endüstriyel alandaki bulaşmalar bakteri sporları ile kontamine; keçi kılı, yün deri, post ve kemik gibi, sanayide işlenmesi esnasında oluşur. Sporların deriye bulaşması ile deri şarbonu veya inhalasyonu/solunması ile akciğer şarbonu oluşur. Hastalıklı veya ölen hayvanların kesilmesi, yüzülmesi esnasında direkt temasla deri şarbonu, enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal sistem şarbonu gelişir. Enfeksiyon karasineklerle de mekanik olarak bulaşabilir. İnsandan insana bulaş çok nadirdir. Enfekte yara ve akıntı ile direkt ve indirekt temas sonucu enfeksiyonun insandan insana bulaşma riski vardır. Hayvancılıkla uğraşanlar, çobanlar, kasaplar, mezbaha işçileri, dericilikle uğraşanlar, veteriner hekimler, çocuklar riskli grup arasında yer alırlar.
Çoban çıbanı ismiyle de anılan deri şarbonunda ayrıca, yaranın bulunduğu bölgedeki lenf bezlerinde şişmeler görülebilir. Tedavi edilmeyen deri şarbonu vakalarının % 10-20 si ölümle sonuçlanabilir. Bağırsak şarbonu, bulantı kusma, iştahsızlık, ateş gibi belirtilerle başlar bunu karın ağrısı, kanlı kusma ve kanlı ishal izler. Daha sonra kan zehirlenmesi ve şok gelişerek ölüm meydana gelebilir. Bu tip şarbonda tedaviye başlansa dahi ölüm % 50 civarındadır. Akciğer şarbonu, soğuk algınlığına benzeyen belirtilerle başlar. Yüksek ateş ve titremeler görülür. Birkaç gün sonra ağır solunum güçlüğü ve şok gelişir. Hastalık genel olarak ölümle sonuçlanır.
Şarbon hastalığında insandan insana geçiş çok nadirdir, buna rağmen bulaşmayı önlemek için gerekli önlemler alınmalıdır. Lezyona çıplak elle dokunulmamalıdır. Pansuman esnasında sağlık personeli eldiven giymelidir. Şüpheli hayvan ölümleri yetkililere bildirilmelidir. Şüpheli hayvan leşlerine kesinlikle çıplak elle dokunulmamalı, kesilmemeli, etleri tüketilmemelidir. Hasta veya ölen hayvan veteriner önerisi olmadan kesilmemeli ve yüzülmemeli. Kedi, köpek gibi hayvanların hayvan kadavralarını parçalamaması için gerekli önlemler alınmalıdır. Riskli bölgedeki duyarlı hayvanların aşılatılması sağlanmalıdır. -Şarbondan ölen hayvanlar mümkünse yakılarak imha edilmeli veya 2 metre derinliğinde çukurlar açılarak üzerine sönmemiş kireç dökülüp gömülmelidir. Hasta hayvanların bulundukları yerler ve taşındıkları nakil vasıtaları temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Hasta hayvanların temas ettiği yem maddeleri, altlıklar ve gübre gibi bulaşık materyaller yakılarak imha edilmelidir.
İnşallah Ankara’ya gönderilen örneklerde şarbon olmadığına dair sevindirici haber alınır. Hastalığa yakalanan vatandaşlarımıza acil şifalar diliyorum.